norm (felsefe) ne demek?

Norm kelimesi Latince erese/çekül sicimi, kural ve talimat anlamlarına gelen norma kelimesinden gelir ve Yunanca κανόνας kelimesinin mukabili olarak kullanılan ve mimari alanından ödünç alınan kavram ilk dönemlerden itibaren soyut ve manevi bağlamada taşınmıştır. Cicero, hukuk felsefesinde kural kavramını ifade etmek için regula yanında norma kavramını da kullanmıştır.¹

Norm belirli bir ölçüyü gerektirir.² Bu anlamda belirli bir ideal ve örneği içinde barındırır ve olması gerekini tanımlamak için kullanılır. Norm kelimesi çok geniş bir alanda kullanılır. Ahlak, hukuk ve nezaket kurallarını kapsayan toplumsal normların yanında, teknik ve bilim alanında norm kavramı kullanılır. Kısaca, nasıl yapılması ve üretilmesi gerektiğine dair metodu olan her eylem kategorisinde normlardan söz edilir. Norm kavramı, Pratik felsefeye ait bir kavramdır. Aristoteles'in yaptığı teorik ve pratik felsefe ayrımından itibaren, felsefe de olanı ifade eden olgusal ve gerekliliği ifade eden normatif alanın farklılığı konusunda bir bilinç geliştirilmiştir. Fakat bu konudaki farkındalığı artırma konusundaki en büyük katkı, Hume tarafından ortaya konmuştur. Normlar, tarif eden, açıklayan ve ifade eden kavramsal soyutlamalardan ziyade, bir eylemi gerçekleştirmeye yönelik pratik anlam kavramlarıdır (cümlelerdir). Normatif cümleler, tanım yapan düze cümlelerden farklı olarak, "zorunludur" ifadeleri ve iddialarını ima ederler. Yaygın normatif cümleler komutlar, izinler ve yasaklar; samimiyet, gerekçe ve dürüstlüğü içeren ortak normatif soyut kavramlar içerir.

Kaynakça

Orijinal kaynak: norm (felsefe). Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Schrader, W. F.: „Norm“ in: Joachim Ritter und Karlfried Gründer (Hg.), Historisches Wörterbuch der Philosophie, B. VI, Darmstadt
↩
Orhan Hançerlioğlu, Felsefe Ansiklopedisi, C. 5, Ankara: Remzi Kitabevi 2012 , s. 274 ↩